Vé tàu.com

Đến hẹn lại lên. Cứ khoảng tháng 12 hàng năm, những người xa quê làm ăn tại hai đầu đất nước lại sục sôi chuyện vé tàu. Ngóng chờ thông tin bán vé, rồi bàn tán xôn xao chuyện cách thức bán vé, rồi "thực hành" đoạn trường khổ ải đi mua vé.

Nếu nói ngành đường sắt cũng có công lớn trong việc "phổ cập" tin học cho bà con thì cũng không sai chút nào. Từ anh công nhân, chị "đồng nát", đến cả mấy bà "osin" cũng phải tập tành online, click chuột vào vetau.com để mong mua được tấm vé tàu về quê đón Tết sum họp gia đình.

Năm nào cũng vậy, ngành đường sắt "đánh vật" với cái gọi là "cách thức bán vé". Mục đích của cách thức hiện nay để làm gì? Chống vé chợ đen? Chống vé giả? Kiểm soát việc bán vé?... Chẳng biết mục đích cao cả của cách bán vé hiện nay của nhà ga là gì, nhưng chỉ thấy cả xã hội cứ cẳng thẳng chuyện vé tàu.

Có thể nói chưa có một loại phương tiện giao thông nào mà lại có cách bán vé "phức tạp" như là vé tàu hỏa. Đòi hỏi người mua phải có đủ các kỹ năng cần thiết:  kỹ năng lướt web, kỹ năng xếp hàng, kỹ năng chen lấn,  giao dịch ngân hàng và thậm chí là cả kỹ năng chờ đợi nữa. Muốn mua, phải đầu tư cả "thời gian". Không nhanh được, cứ phải từ từ, từng bước một,... Không biết có chuyên gia nào đề xuất phương án này phải đi mua vé tàu cho người thân không nhỉ ?

Trong các loại phương tiện giao thông, có thể nói, phương tiện máy bay đòi hỏi kiểm soát chặt chẽ nhất ở khâu bán vé và kiểm soát người đi. Vì lý do an ninh, an toàn bay và nhiều lý do khác. Nhưng xem ra, để mua được vé máy bay lại dễ dàng hơn mua vé tàu gấp nhiều lần. Chưa hết, thậm chí bạn cũng chẳng cần phải cầm trên tay tấm vé in hẳn hoi thì mới được đi máy bay, đơn giản bạn chỉ cần cái code vé, có thể ghi code ra giấy, thậm chí viết ra...tay hay đọc thuộc cũng được luôn.

Áp dụng một phương pháp bán vé cao siêu quá, công nghệ quá cho một đối tượng dân chúng bình dân thuộc nhiều tầng lớp chắc chắn là một giải pháp không phù hợp. Còn nhiều giải pháp khác đơn giản hơn mà vẫn đạt được mục đích kiểm soát tốt.

Nhìn những hình ảnh người dân "đánh vật" với việc mua vé tàu, không biết các nhà quản lý ngành đường sắt có cảm nghĩ gì ?

Nghị định 71/2012/NĐ-CP và RIA

Con số ấn tượng 

Gõ tiếng Việt "xe chính chủ" vào Google cho ra 19.400.000 kết quả trong 0.16 giây. Gõ bằng ngôn ngữ quốc tế (English) tên ca khúc được nhiều người nghe nhất trong năm 2012 "Rolling in the deep" cho ra 167.000.000 kết quả trong vòng 0.14 giây.

Quả là một con số ấn tượng cho một cụm từ bằng tiếng Việt. Xem ra, xã hội rất quan tâm tới cái Nghị định 71/2012/NĐ-CP và vấn đề liên quan đến phạt - mức phạt đối với hành vi "không chuyển quyền sở hữu phương tiện" đối với xe ô tô, xe gắn máy !

Và ấn tượng hơn khi số liệu xã hội học cho thấy:  45% số phương tiện chưa thực hiện chuyển quyền sở hữu. Trong số này, đi xe máy ra đường cầm chắc là nhận tờ biên lai phạt 1.000.000 đồng; đi xe hơi là 10.000.000 đồng.

Nỗi niềm người dân

Liên quan đến Nghị định 71/2012/NĐ-CP có lẽ các từ ngữ được sử dụng nhiều nhất trên các trang thông tin là "bức xúc", "lo lắng", "không khả thi", "hoãn", "trái pháp luật",... Khỏi phải nói thêm cũng đủ hiểu mức độ ảnh hưởng của văn bản này như thế nào đối với xã hội.

Cũng đã có những quan chức cảnh sát giao thông trấn an "chưa phạt", "yên tâm"; cũng đã có những quan chức nhà nước lên tiếng; cũng đã có nhiều chuyên gia nêu quan điểm.... Hóa ra quy định này nó cũng tồn tại lâu rồi, việc chuyển quyền này cũng đã có các văn bản điều chỉnh liên quan. Nhưng lúc đó, mức phạt thấp, người dân không quan tâm lắm. Quan trọng hơn, cơ quan nhà nước cũng xử lý không đến nơi đến chốn, hay nói cách khác là không quản lý nổi !

Bất thình lình (có lẽ dùng từ này là chuẩn), Nghị định 71 ra đời kèm theo sự "leo thang" của mức phạt trong thời kỳ cả xã hội khó khăn, nhà nhà khó khăn, người người khó khăn. Chuyện lớn rồi đấy ! Không lớn sao được khi xưa kia không chuyển quyền sở hữu xe máy chỉ bị phạt 150.000 đồng; nay mức phạt lên tới con số 1.000.000 đồng ! Tiền phạt lớn, đương nhiên là dân lo. Nhưng cái lo lớn nhất khi đối mặt với Nghị định 71 là khi có đến 45% phương tiện chưa chuyển quyền sở hữu (theo số liệu xã hội học), mua đi bán lại giữa rất nhiều người, thậm chí một chiếc xe qua tới cả mười mấy đời chủ, giờ biết tìm cái ông có tên trên tờ đăng ký xe ở đâu ?

Xưa nay dường như có mấy ai quan tâm tới việc sang tên sở hữu mấy cái xe máy Tàu, xe máy cũ; bởi đơn giản người ta nghĩ nó chỉ là cái phương tiện đi lại, giá trị nó thấp, với lại chi phí sang tên cao, thủ tục rườm rà. Cả xã hội như mặc nhiên coi việc này là bình thường, chấp nhận nó. Và cũng dường như khi mức phạt chỉ là 150.000 đồng, mấy đồng chí CSGT lại ít "hỏi" và ít phạt lỗi không sang tên. Bằng chứng là mình sử dụng toàn xe người khác đứng tên, cũng bị phạt không ít lần, nhưng có ai hỏi gì vụ này đâu !?

Xã hội chưa sẵn sàng để đón nhận một quy định pháp luật mới. Chưa nói về khía cạnh quản lý nhà nước về sở hữu phương tiện và ban hành văn bản pháp luật thì Nghị định 71 có cái chưa ổn. Người dân "bức xúc" có lẽ chẳng có gì sai !

RIA (Regulatory Impact Assessment) - Đánh giá dự báo tác động pháp luật

Không phải tự nhiên mà các nước thành viên OECD bắt buộc phải thực hiện RIA trong quá trình ban hành văn bản pháp luật.  RIA là một quá trình phân tích các tác động tiềm tàng của một thay đổi về chính sách pháp luật và các phương án thực hiện thay đổi đó. Tuy không phải là công cụ tối ưu nhất, nhưng RIA giúp nâng cao chất lượng ban hành văn bản pháp luật.

Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008 được coi là văn bản lần đầu tiên đưa RIA vào quá trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Gần đây, rất nhiều chuyên gia đã có ý kiến mang tính chuyên môn về việc Nghị định 71 có vẻ đã "lấn sân" khi điều chỉnh nội dung liên quan đến chuyển quyền sở hữu phương tiện.

Một chút thắc mắc rằng không biết khi ban hành Nghị định 71, báo cáo RIA có thấu hiểu nỗi lòng của người dân ? Có đánh giá đúng mục tiêu của chính sách? Có hướng đúng đối tượng điều chỉnh ?

Ai đó đã nói rằng, Nghị định 71 là "tác phẩm" của những người ngồi trên trời để soạn luật, ngụ ý nó xa rời thực tế. Chợt thấy lòng thắt lại, cần hơn nhưng tấm lòng của nhà quản lý nhà nước thấu hiểu người dân.

Khi bảo lãnh ngân hàng không trở thành cứu cánh cho người thụ hưởng

"Trong thời gian giữ chức vụ Phó Tổng giám đốc kiêm giám đốc Chi nhánh Hai Bà Trưng, bà Nguyễn Thị Hương Giang đã ký nhiều chứng thư bảo lãnh cho các doanh nghiệp vượt quá thẩm quyền và không đúng trình tự, thủ tục theo quy định của Ngân hàng và quy định chung của pháp luật. Các đơn vị nhận bảo lãnh bao gồm: CTCP Máy Thiết bị Dầu khí (PV Machino), Công ty TNHH Máy xây dựng VITRAC, Công ty TNHH Vật tư Tổng hợp Long Biên, CTCP Vận tải và Thương mại VEAM, Ban quản lý Dự án công trình giao thông Yên Bái - Sở GTVT tỉnh Yên Bái, Chi nhánh CTCP Xuất nhập khẩu và Xây dựng Công trình tại Hà Nội, BIDV Tây Hồ, và Công ty Vinaconex - Viettel."  (nguồn: http://cafef.vn/tai-chinh-ngan-hang/seabank-khong-thanh-toan-bao-lanh-150-ty-dong-trai-phieu-dn-cua-vina-megastar-do-trai-luat-20121127101838710ca34.chn).

Đây là nội dung được nêu trong bài báo phản ánh tình trạng các bảo lãnh ngân hàng bị coi là "không hợp pháp" do người ký không đúng thẩm quyền hoặc cố ý làm trái.

Dường như khi việc làm ăn "xuôi chèo mát mái" thì doanh nghiệp thường không mảy may quan tâm tới giá trị hiệu lực của các giấy bảo lãnh ngân hàng. Chúng ta đã quen với việc đưa vào hợp đồng, giao dịch điều khoản cung cấp chứng thư bảo lãnh ngân hàng; để rồi chúng ta quá yên tâm khi đối tác trao tay mình tờ giấy "bảo lãnh" của một ngân hàng với con dấu đỏ chót.  Chỉ cần vậy !

Phải chăng chúng ta đã quên kiểm soát lại giá trị pháp lý của nó ?  Hay chúng ta cũng không đủ cơ sở để đánh giá tính hợp pháp của chứng thư đã phát hành?  Có lẽ là cả hai.

Cả một thời kỳ dài, doanh nghiệp coi ngân hàng "là cha, là mẹ". Không thế sao được, tiền bạc như máu của doanh nghiệp.  Thiếu máu là chết !  Và cũng cả một thời kỳ dài, chúng ta ngầm định rằng, cứ cái gì của ngân hàng phát hành ra là "chuẩn không cần chỉnh"; bởi ngân hàng thường gắn liền với quy trình kiểm soát chặt chẽ. Tiền bạc thì phải chặt chẽ, đâu ra đấy, không thể cẩu thả được.  Chúng ta chết bởi chỗ đó !

Một ngày đẹp trời cưỡi xe hơi, mặt ngẩng cao tự tin bước tới ngân hàng để yêu cầu "ông bảo lãnh" thanh toán giùm cái khoản nghĩa vụ cho đối tác đã "mất sức chiến đấu".  Té ngửa khi "ông bảo lãnh" bảo rằng cái chứng thư có con dấu đỏ chót đó chỉ là... tờ giấy lộn, vì nó không có giá trị pháp lý, vì nó sai thẩm quyền, vì nó không có hồ sơ, vì nó thiếu quy trình,... vì nó...vv...và...vv.....!!!

Câu hỏi đặt ra là, ký một hai cái trái thẩm quyền còn nghe được, đằng này, ký một loạt chứng thư bảo lãnh, vào nhiều thời điểm khác nhau, cho nhiều đơn vị khác nhau.  Vậy mà không ai phát hiện ra sớm hơn để mà "hô hoán" lên cho doanh nghiệp biết.

Trách nhiệm của Hội Đồng Quản Trị ở đâu?  Trách nhiệm của Ban Kiểm soát ở đâu? Trách nhiệm của "người ủy quyền" ở đâu ?  Tội thiếu trách nhiệm quản lý này có lẽ còn nặng hơn cả tội "cố ý làm trái..."

Xem ra mình phải tự cứu mình trước khi trời cứu !